تخمین هزینه توسعه و نوسازی زیرساخت های حمل و نقل دریایی و احداث بنادر هوشمند تجاری در کشور

فرض کنیم:::
مقرر گردیده است جهت توسعه پایدار مناطق مرزی و ساحلی کشور (مشتمل بر مناطق هم جوار مرزهای زمینی و رودخانه های مرزی و سواحل و مرزهای دریایی) و بهبود سطح رفاه و آسایش هموطنان گرامی زیرساخت های لازم ارتقاء یابند. با عنایت به سلسله مطالعات و تحقیقات انجام شده در این زمینه (معرفی برخی منابع در انتهای بخش)، انجام مطالعات برنامه ریزی و توسعه پایدار، تامین الزامات و پیش نیازهای رشد و توسعه، گسترش زیرساخت های ملی توسعه پایدار (بصورت متوازن در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، و زیست محیطی)، بهبود فضای کسب و کار، و توسعه سرمایه گذاری و اشتغال با اجرای پروژه های بزرگ و طرح های عظیم زیربنایی و زیرساختی و مهندسی مجدد و هوشمند سازی فرآیندها در سه گروه متصور است.
گروه اول: ارتقاء زیرساخت های امنیتی و انتظامی مناطق مرزی و ساحلی کشور - مشتمل بر:
1-1- احداث پاسگاه های هوشمند مرزی و ساحلی
2-1- احداث کلانتری های هوشمند و پاسگاه های مدرن انتظامی
3-1- ایجاد و استقرار سامانه یکپارچه امنیت هوشمند مناطق مرزی و ساحلی
4-1- احداث دیوار هوشمند مرزی و فنس مجازی ملی (مرزبانی و دریابانی هوشمند)
5-1- توسعه و نوسازی ناوگان حمل و نقل و تدارکات پلیس انتظامی، مرزبانی و گارد ساحلی
گروه دوم: ارتقاء زیرساخت های توسعه پایدار مناطق مرزی و ساحلی کشور و بهبود فضای کسب و کار
در این بخش انجام مطالعات برنامه ریزی و توسعه پایدار مناطق مرزی و ساحلی کشور و بدنبال آن توسعه شبکه ها و تاسیسات زیربنایی ملی این مناطق مفروض بوده، برنامه ریزی و اجرای طرحهای عظیم زیرساختی و زیربنایی بمانند: گسترش شبکه های حمل و نقل هوشمند چند وجهی و فرا مدی (جاده ای و ریلی و هوایی و دریایی) - تامین آب مورد نیاز بخش های شرب و بهداشت، کشاورزی ، صنعت و خدمات با نمک زدایی و انتقال آب از دریا - گسترش نیروگاه ها و زیرساخت های تبدیل انرژی - توسعه شبکه های سراسری انتقال حامل های انرژی - گسترش زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات - گسترش زیرساخت های هوشمند یکپارچه سازی و بهبود مستمر فرآیندها - توسعه زیرساخت های دولت هوشمند و شفافیت اطلاعاتی - توسعه زیرساخت های محیط زیست هوشمند - توسعه بسترهای ارائه خدمات برتر - توسعه زیرساخت های شهری و روستایی - گسترش فضاهای آموزشی، پژوهشی، توسعه فناوری و مهارت آموزی - گسترش اماکن بهداشتی و درمانی - توسعه فضاهای ورزشی و تفریحی - توسعه اماکن فرهنگی، مذهبی - گسترش فضاهای سبز عمومی و اماکن رفاهی - گسترش مراکز تجاری و خدماتی - گسترش زیرساخت های گردشگری و پذیرایی - توسعه زیربناهای تجارت و بازرگانی - گسترش زیرساخت های کشاورزی نوین - توسعه زیرساخت های مدرن تولید گوشت و لبنیات - توسعه صید و صیادی و پرورش آبزیان - و گسترش زیرساخت های صنعتی و تجهیز معادن بهمراه اقدامات لازم جهت بهبود محیط کسب و کار مبنای تخمین هزینه قرار می گیرد.
1-2- انجام مطالعات برنامه ریزی و توسعه پایدار مناطق مرزی و ساحلی کشور
2-2- توسعه نظام خدمات فنی مهندسی و مشاوره، تدارکات و پشتیبانی، و پیمانکاری و ساخت
3-2- گسترش شبکه ها و تاسیسات زیربنایی ملی در مناطق مرزی و ساحلی کشور - مشتمل بر:
1-3-2- توسعه زیرساخت های حمل و نقل جاده ای و احداث رینگ بزرگراهی مرزی و ساحلی کشور
2-3-2- توسعه شبکه حمل و نقل ریلی و احداث رینگ راه آهن مرزی و ساحلی کشور
3-3-2- تامین ناوگان قطارهای مسافری و باری و توسعه و نوسازی تاسیسات و تجهیزات حمل و نقل ریلی کشور
4-3-2- توسعه فرودگاه های مسافری و باری و گسترش زیرساخت های حمل و نقل هوایی کشور
5-3-2- تامین ناوگان هواپیماهای مسافری و باری و تاسیسات و تجهیزات حمل و نقل هوایی کشور
6-3-2- توسعه بنادر مسافری و گسترش زیرساخت های گردشگری دریایی کشور
7-3-2- توسعه و نوسازی شناورهای مسافری و تامین کشتی های مدرن مسافرت دریایی و گردشگری کشور
8-3-2- ساخت و تجهیز بنادر هوشمند تجاری (بنادر بزرگ تجاری "مگا پورت"، متوسط و کوچک) کشور
9-3-2- توسعه تاسیسات نمک زادیی و شیرین سازی آب دریا و شبکه سراسری انتقال آب کشور
10-3-2- توسعه نیروگاه های انرژی تجدیدپذیر، نیروگاه های تولید پراکنده و شبکه انتقال انرژی هوشمند کشور
11-3-2- توسعه تاسیسات و شبکه سراسری انتقال گاز طبیعی کشور
12-3-2- توسعه تاسیسات و شبکه های سراسری انتقال نفت خام، میعانات گازی و فرآورده های نفتی کشور
13-3-2- توسعه تاسیسات و شبکه های ملی فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور
14-3-2- توسعه جنگل کاری و بیابان زدایی و بهبود محیط زیست کشور
4-2- گسترش زیرساخت های شهری و روستایی مناطق مرزی و ساحلی کشور - مشتمل بر:
1-4-2- توسعه و بهسازی شبکه های کنترل و هدایت سیلاب و بازچرخانی آبهای سطحی
2-4-2- توسعه احداث تونل های مشترک تاسیسات شهری و روستایی
3-4-2- توسعه شبکه های حمل و نقل و جابجایی هوشمند ترکیبی (چند وجهی و فرامدی)
4-4-2- توسعه و نوسازی شبکه های دوگانه توزیع آب شرب و توزیع آب غیر شرب شهری و روستایی
5-4-2- توسعه و نوسازی شبکه های توزیع برق شهری و روستایی
6-4-2- توسعه و نوسازی شبکه های توزیع گاز طبیعی شهری و روستایی
7-4-2- توسعه و نوسازی شبکه های جمع آوری و تصفیه فاضلاب و پساب شهری و روستایی (بازچرخانی آب)
8-4-2- توسعه و نوسازی شبکه های یکپارچه ICT و سامانه های هوشمند شهری و روستایی
9-4-2- توسعه و نوسازی پارک ها و فضاهای سبز عمومی و شبکه های هوشمند آبیاری شهری و روستایی
10-4-2- توسعه و نوسازی تاسیسات و تجهیزات و مبلمان عمومی شهری و روستایی
11-4-2- توسعه و نوسازی ساختمان ها و اماکن خدمات عمومی شهری و روستایی
12-4-2- توسعه و نوسازی ناوگان وسائل نقلیه خدمات عمومی و امداد و نجات شهری و روستایی
5-2- رشد و توسعه مناطق مرزی و ساحلی و ارتقاء سطح اشتغال، درآمد و رفاه عمومی - مشتمل بر:
1-5-2- توسعه پایانه های مرزی کشور و هاب های صادراتی عام و تخصصی
2-5-2- توسعه بازارچه های مرزی کشور
3-5-2- احداث مراکز لجستیک مرزی و دهکده ها و پارک ها و شهرهای لجستیک ساحلی کشور
4-5-2- توسعه زیرساخت های کشاورزی نوین (زراعت و باغبانی هوشمند)
5-5-2- توسعه زیرساخت های مدرن تولید گوشت و لبنیات
6-5-2- توسعه بنادر صیادی و زیرساخت های شیلات
7-5-2- توسعه و نوسازی شناورهای صیادی و تامین کشتی های صید صنعتی
8-5-2- توسعه زیرساخت های نوین پرورش آبزیان
9-5-2- توسعه و نوسازی زیرساخت های صنعتی و توسعه صنایع نفت و گاز
11-5-2- توسعه پایانه های مسافری مرزی و زیرساخت های گردشگری
12-5-2- توسعه اماکن اقامتی و پذیرایی
13-5-2- توسعه اماکن خدماتی، رفاهی بین راهی و گسترش تاسیسات جاده ای
14-5-2- توسعه پلاژهای ساحلی و گسترش زیرساخت های تفریحات آبی
گروه سوم: ارتقاء زیرساخت های دفاعی مناطق مرزی و ساحلی کشور
1-3- توسعه زیرساخت های دفاعی مناطق مرزی و ساحلی کشور
![]()
ادامه...
گروه دوم: ارتقاء زیرساخت های توسعه پایدار مناطق مرزی و ساحلی کشور و بهبود فضای کسب و کار
3-2- گسترش شبکه ها و تاسیسات زیربنایی ملی در مناطق مرزی و ساحلی کشور
8-3-2- ساخت و تجهیز بنادر هوشمند تجاری (بندرهای بزرگ "مگا پورت"، متوسط و کوچک تجاری)

تخمین هزینه توسعه و نوسازی زیرساخت های حمل و نقل دریایی و احداث بنادر هوشمند تجاری در کشور

حمل و نقل دریایی به دلیل ماهیت بین المللی در حال حاضر بیش از 90% جابجایی تجارت جهانی را در برگرفته است و سایر شیوه های حمل و نقل از جمله جاده ای، ریلی و هوایی تنها سهمی 10 درصدی از دنیای حمل و نقل دارند.(سازمان بنادر و دریانوردی)


سالانه بیش از 8.4 میلیارد تن انواع کالا از طریق دریا و توسط خطوط کشتی رانی حمل می شوند و این میزان نسبت به سه دهه گذشته نزدیک به 5.5 برابر شده است. این آمار حاکی از افزایش فزاینده تجارت جهانی کالا و نقش حمل و نقل دریایی در آن است که در این میان، بنادر نقش کلیدی ایفا می کنند.


در کشور ما حدود 90% از صادرات و واردات کالا از بنادر و اسکله های بازرگانی و پایانه های دریایی کشور صورت می گیرد؛ به عبارتی دیگر بنادر جمهوری اسلامی ایران دروازه های اصلی ورود و خروج کالا هستند. (سازمان بنادر و دریانوردی)

بنادر کارا و فعال، علاوه بر تنوع در صادرات و خروج از اقتصاد تک محصولی، نقش ارزشمندی در کاهش بهای تمام شده کالاها دارند و با توجه به گستردگی سواحل دریایی کشور، این زیرساخت ها می توانند جریان سرمایه گذاری را به دورن فضای ملی هدایت کنند.(سازمان بنادر و دریانوردی)



با عنایت به مجموعه موارد صدرالذکر، چنانچه هزینه واحد احداث بنادر هوشمند تجاری نسل سوم و چهارم با ساخت و تجهیز ترمینال های هوشمند بندری(شامل ترمینال کانتینری، ترمینال کالاهای عمومی، ترمینال کالاهای فله، ترمینال نفت خام، ترمینال فرآورده های نفت و گاز، ترمینال مایعات و مواد شیمیایی، ترمینال LNG/LPG، ترمینال رو رو، ترمینال غلات، ترمینال دام و احشام، و سایر ترمینال های تخلیه و بارگیری کالاهای ویژه) احداث پست های اسکله و تاسیسات مدرن بندری، شبکه هوشمند حمل و نقل ترکیبی فرامدی (شبکه یکپارچه حمل و نقل دریایی و ریلی و زمینی و هوایی)، زون های صنعتی و فرآوری مواد، سایت های خدمات بندری (خدمات حمل و نقل و لجستیک، خدمات نگهداری و تعمیرات، خدمات بسته بندی کالا، خدمات تخلیه بارگیری کانتینر، خدمات انبارداری و پردازش کالا، خدمات تجارت و بازرگانی، خدمات بازرسی و ...)، یاردهای کشتی سازی، تسهلات ICT یکپارچه و زیرساخت های ارتباطی گسترده با سایر بنادر ملی و فراملی، و زیرساخت های هوشمندسازی بندری بشرح جدول زیر مفروض باشد:

و توسعه و نوسازی و احداث 54 بندر مدرن تجاری شامل :
1- تعداد 4 بندر عظیم تجاری "مگا پورت" - با قابلیت پهلوگیری و تخلیه بارگیری کشتی های سوپر پست پاناماکس پلاس VLCS , ULCS - در سواحل مکران - استان های سیستان و بلوچستان و هرمزگان (شهرستان های چابهار، کنارک، جاسک و سیریک)

2- تعداد 5 بندر بزرگ تجاری "رده دوم" - با قابلیت پهلوگیری و تخلیه بارگیری کشتی های سوپر پست پاناماکس - در سواحل خلیج فارس - استانهای هرمزگان، بوشهر و خوزستان (شهرستان های بندرعباس، میناب، بوشهر، ماهشهر و آبادان)

3- تعداد 9 بندر بزرگ تجاری "رده سوم" - در سواحل جنوبی و شمالی کشور - استان های هرمزگان و بوشهر و خوزستان و مازندران و گیلان (شهرستان های بندر لنگه، قشم، کنگان، گناوه، خرمشهر، شادگان، بهشهر، نوشهر و بندرانزلی )

4- تعداد 12 بندر بزرگ تجاری "رده چهارم" در سواحل خلیج فارس - استانهای بوشهر و هرمزگان و خوزستان (شهرستان های دشتی، تنگستان، عسلویه، دیر، خمیر، پارسیان، هندیجان، دیلم، ابوموسی و جزایر هرمز، خارک و سایر جزایر جنوبی کشور)

5- تعداد 6 بندر متوسط تجاری "رده پنجم" در سواحل دریای خزر - استان های گیلان و مازندران (شهرستان های رشت، ساری، طوالش، لاهیجان، تنکابن و رودسر)

6- تعداد 6 بندر متوسط تجاری "رده ششم" در سواحل شمالی کشور - استان های گیلان و مازندران (شهرستان های لنگرود، بابلسر، نور، نکا، چالوس و آستانه اشرفیه)

7- تعداد 6 بندر کوچک تجاری "رده هفتم" در سواحل شمالی کشور - استان های گیلان و مازندران و گلستان (شهرستان های محمودآباد، آستارا، ترکمن، جویبار، رامسر و رضوانشهر)

8- تعداد 6 بندر کوچک تجاری "رده هشتم" در سواحل شمالی کشور - استان های گلستان، مازندران، گیلان (شهرستان های گمیشان، فریدونکنار، میاندرود، عباس آباد، بندر گز و گلوکاه)

مفروض باشد، تخمین مجموع سرمایه گذاری لازم بشرح جدول آتی ارائه می گردد.


توضیح: زیرساخت های بندری و پست های اسکله و ترمینال های تخلیه و بارگیری کالا و سطح هوشمندی متناسب با قابلیت ها و نیازهای هر کدام از بنادر و مناطق ساحلی و جزایر کشور تعیین می گردد و گروه بندی فوق جهت ارائه تصویری کلی بهمراه تخمین هزینه احداث این بنادر مدرن و هوشمند تجاری ارائه گردیده است.


در این تخمین هزینه احداث ترمینال های عظیم کانتینری، ترمینال ها و سیلوهای تخلیه و بارگیری غلات و حبوبات، ترمینال های باری فله، ترمینال های بار عمومی، ترمینال های تخلیه و بارگیری خودرو، ترمینال های تخلیه بارگیری دام و احشام، ترمینال های و مخازن ذخیره سازی و انتقال مایعات و گازها بهمراه تاسیسات و تجهیزات تخلیه و بارگیری کشتی شامل:
انواع جرثقیل دروازهای یا گنتری کرین (Gantry crane)
- گنتری کرین سوپر پست پاناماکس
- گنتری کرین سوپر پست پاناماکس پلاس

انواع جرثقیل کانتینر بر یا ترانستینر (transtainer)
- جرثقیل موبایل ساحلی / جرثقیل موبایل محوطه ای
- جرثقیل کانتینر بر چرخ لاستیکی RTG (Rubber Tired Gantry cranes)
- ترانستینر ریلی (RAIL MOUNTED TRANSTAINER)
- ترانستینر ریلی خودکار ARMG / ASC (Automated Rail Mounted Gantry)
استرادل کاریر (straddle carrier or straddle truck) / شاتل کریر Shuttle Carriers


انواع کشنده پایانه ای (Terminal Tractor)
- کشنده / تراکتور پایانه ای (Terminal Truck)
- کشنده کفی پایانه ای
- کشنده خودران AGV (Automated Guided Vehicle)

انواع لیفتراک
- تاپ لیفت TopLift
انواع لودر و مینی لودر
قیف و گراپ / مکنده های غلات / برج های تخلیه کننده (سیستم الواتور) و سیلوهای غلات
سردخانه های بندری و پلاگ های یخچالی

و سایر تجهیزات و ماشین آلات لازم (بمانند ماشین آلات سوخت رسانی و وسایل نقلیه نظافت اماکن و ...) و اماکن بندری پشتیبان (بمانند انبارهای عمومی و اختصاصی، سردخانه های نگهداری کالاهای فسادپذیر، پشتیبانی فراساحل، گارد ساحلی و سایت های بازرسی و کنترل کالا) و زیرساخت های حمل و نقل ترکیبی جاده ای و ریلی و هوایی بهمراه پایانه های حمل و نقل اینترمودال (چند وجهی فرامدی) لحاظ گردیده است.

![]()
با عنایت به سلسله مطالب فوق، تخمین حجم سرمایه گذاری جهت ارتقاء زیرساخت های توسعه پایدار مناطق مرزی و ساحلی کشور بشرح جدول زیر ارائه می گردد.


نکات مهم:
1- سرمایه گذاری و ایجاد زیرساخت های توسعه اقتصادی مناطق مرزی و ساحلی کشور توسط بخش خصوصی مفروض است.
2- تامین بخشی از هزینه های توسعه زیرساخت های امنیتی انتظامی مناطق مرزی و ساحلی کشور مشتمل بر:
هزینه انسداد مرزها و کنترل هوشمند سواحل کشور (ساخت دیوار هوشمند مرزی و فنس مجازی ملی)
هزینه احداث پاسگاه های هوشمند مرزی و گارد ساحلی (مرزبانی هوشمند)
هزینه احداث کلانتری های هوشمند و پاسگاه های مدرن انتظامی
هزینه استقرار سامانه یکپارچه امنیت هوشمند مناطق مرزی و ساحلی
هزینه توسعه ناوگان حمل و نقل و تدارکات پلیس انتظامی، مرزبانی و گارد ساحلی
از محل درآمد حاصل از واگذاری اراضی و صدور مجوزهای مورد نیاز جهت فعالیت های توسعه اقتصادی مناطق مرزی و ساحلی متصور است.
3- صدور مجوزهای سرمایه گذاری و احداث پروژه های توسعه اقتصادی مناطق مرزی و ساحلی همزمان با برنامه ریزی و تدارکات اجرای پروژه های ارتقاء زیرساخت های انتظامی و امنیتی مناطق مرزی و ساحلی مفروض است؛ بنحوی که همزمان با شروع عملیات اجرائی ارتقاء امنیت مناطق مرزی و ساحلی، ایجاد زیرساخت های اقتصادی مناطق مرزی و ساحلی (مندرج در جداول فوق) جهت ارتقاء وضعیت اشتغال و افزایش درآمد مرزنشینان آغاز و بدین نحو موفقت طرح تضمین گردد.
![]()
اطلاعات بیشتر:
سند آمایش مراکز لجستیک کشور. معاونت حمل ونقل وزارت راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران
امکان سنجی توسعه مرزها و نقش آن بر امنیت مرزی - دکتر حسن سعادتی جعفرآبادی ، دکتر محمد رضا زیرکی
بررسی ظرفیت و توانمندی های بنادر کشورهای حوزه خلیج فارس - مهدی رستگاری
مکانیابی بندر جدید در سواحل جنوب کشور- مهندسین مشاور طرح نواندیشان
طرح جامع حمل و نقل کشور - دفتر برنامه ریزی و اقتصاد حمل و نقل
تحلیل وضعیت زیرساخت ها و عملکرد لجستیکی قطر - مجتبی سلیمانی سدهی - الناز میاندو آبچی
KONECRANES AVOLUTION OF INTERMODAL
تخمین هزینه نوسازی کشور و تحقق آینده ای زیبا و متناسب با شان و جایگاه هموطنان گرامی